Z dziejów Żydów w Königsbergu

Nie udało mi się dotrzeć do informacji dotyczących likwidacji społeczności königsberskich Żydów przez nazistów. Na liście ofiar Holokaustu Instytut Yad Vashem wymienia 7 osób, które urodziły się w Chojnie. Tylko dwie z nich w latach wojny mieszkały w tym mieście. Były to córki Zigmunda i Berty Schmerel: Regina (urodzona w 1881 r. w Königsbergu) i Gertrud (ur. w 1887 także w Königsbergu). Regina Schmerel była panną i zajmowała się handlem, Gertrud Schmerel przed wojną pracowała jako urzędniczka w Wiedniu, w czasie wojny mieszkała w rodzinnym mieście.

W ciągu XIX wieku liczebność gminy żydowskiej w Chojnie, ale i w innych nowomarchijskich i pomorskich miasteczkach stale się zmniejszała. Aktywnych Żydów przyciągały wielkie ośrodki przemysłowe i naukowe, ale z czasem coraz ważniejszym powodem wyjazdów był rodzący się i przybierający coraz groźniejsze formy antysemityzm. W roku 1890 mieszkało w Chojnie już tylko 122 Żydów, w 1925 - zaledwie 45.

Powoli polityka Hohenzollernów stawała się bardziej elastyczna i korzystna dla społeczności żydowskiej. Na mocy edyktu Fryderyka III z 13 lutego 1699 roku za zgodą władz Żydzi mogli nabywać nieruchomości, co sprzyjało osiadaniu na stałe.
Według obliczeń wybitnego historyka Paula Schwartza, w 1690 r. w całej Nowej Marchii mieszkało już 103 Żydów (mężczyzn, głów rodzin) znajdujących się pod ochroną państwa i mających koncesję, czyli tzw. Schutzjuden.